veni, vidi, fietsie

onderhoud aan een  DH-3N72

Ik heb vorig jaar een Shimano DH-3N72 naafdynamo meegekregen bij de fietsenzaak die niet genoemd mag worden omdat ik toch een nieuw voorwiel moest spaken wegens kutvelg. Het was de eerste opstap voor de Trektor naar blingbling, en hij kreeg ook spoetnikvelgjes, toen. Me hele kerstbonigratificatie is toen in me fiets gaan zitten. Die DH-3N72 is een goeie in het Shimano assortiment want hij is deugdelijk afgedicht en de as is 11 mm en geen 9 zoals bij de beterkope, die het overigens ook goed doen ook met bagage voorop daar niet van.
Ik had vandeweek me deorenaaf achter al opengehad en daar kwamen aan de linker kant bruine ballen uit, en dat verbaasde me niets want er was onder naafonterende toestanden mee door exotisch oost europa gereden vorig jaar en daarna was er ook nog een half jaar maandelijks 400km op geforensd over gepekelde fietspaden en bij weer en ontij of hoe heet dat en hij was nog nooit in de smurfenvet gezet. De coni achter waren helemaal netjes en die hadden het ook zwaar gehad wegens gewicht en emteebeejen met 30 kilo bagage in verre landen dus ik heb achter alleen de kogels vervangen.

Behalve dat er inmiddels 10000 km opzit, had op de meest recente expeditie me balhoofd een opsodemieter gehad waardoor me stuur bleef hangen in de rechtuit en ik vermoedde dat er vast ook wel wat te zien zou zijn op de coni in de dynamohub want zulks gaat doorgaans niet geheel onopgemerkt, dus toen heb ik eerst gevoeld aan de as bij het ronddraaien des wiels en ik meende inderdaad iets oneigenlijks te constateren. Dus toen heb ik 'm opengemaakt om te kijken of dat kan. En ja dat kan anders zou ik hier nu niet zitten typen en ik had het ook al op joetjoep gezien maar niet voor dit specifieke modelletje dus dat ga ik hieronder even documenteren met veel onscherpe veelzeggende plaatjes en nog meer weinigzeggende tekst, mezelf kennende.

het sHimano verdienmodel

Het verdienmodel bij shimano waar het de dynamohubs betreft ziet er ongeveer zo uit: je kan een hub aan de linkerkant (rechts op de tekening) opendraaien met een conussleutel en een steeksleutel en daar kan je ook de linkerconus vervangen en de hele boel afstellen.
Maar alles wat er aan de rechterkant (links op de tekening) van de behuizing zit kan je officieel niet servicen, alleen vervangen. Dus als je allebei je coni of je lagerkogeltjes wilt vervangen dan kan dat alleen en uitsluitend door een hele nieuwe magneetspoel met alles dropendran aan te schaffen en, zoals alles bij Sjimano, is dat onderdeel duurder dan een compleet nieuwe hub. Maar dat is altijd nog beterkoop dan de hele rechterkant (links op de tekening) met de hand uitmekaar te halen en weer inmekaar te zetten kwa arbeidsloon.

Maar als je een compleet nieuwe hub wil dan komt er weer wat anders bij kijken want dan moet je wiel opnieuw gespaakt worden en dat kost ook weer geld als je dat moet laten doen. Dus dat is een catch 22 die je hoe je het ook wentofkeert een hele bak geld kost.

Omdat ik - en met mij heel veel mensen - niet heel erg gesjarmeerd ben van het verdienmodel van Shimano heb ik hieronder een overzichtje gemaakt van wat er gedaan moet worden om te voorkomen dat er heulveul betaald wordt voor Shimano dynamonaaf onderhoud.

daar gaan we!

We beginnen meteen aan de kant waar je van Shimano niet aan mag komen. Waarom mag dat niet? Omdat er twee draadjes uit het inwendige van de naaf komen en die zijn nogal kwetsbaar. Ze eindigen in die twee koperen aansluitinkjes die je hiernaast ziet en waar de ongetwijfeld gepatenteerde shimano naafdynamostekker ophoort.

 

Je begint er mee die sluitmoer los te draaien met een steeksleutel 17 en dat is ook meteen het meest cruciale moment van de hele operatie want de as moet daarbij gefixeerd worden en het hele stekkergebeuren op de naaf MAG NIET MEEDRAAIEN want dan sloop je die draadjes.

Zet de andere kant van de naaf in de bankschroef om 'm te fixeren, hou je vinger tegen de stekker en draai de moer los met de steeksleutel.

 

Je ziet dan een ijzeren plaatje verschijnen.

Ik schrijf dit eigenlijk op omdat ik bang ben dat ik vergeet hoe ik het heb gedaan allemaal tegen de tijd dat me coni van Shimano zijn aangekomen volgende week donderdag en ik alles weer inmekaar moet gaan zetten.

 

Met zo'n presiesie schroevendraaiertje kun je nu dat plaatje uit z'n plastieke behuizing tillen.

 

Goh hee. Rond de as zit kleefpasta.

 

We kunnen hier al concluderen dat dat metalen plaatje er ook op had mogen blijven zitten. Maar nu is het te laat. En het is ook niet erg of zo.

Na de verwijdering van het plastiek afdekplaatje, geraak je tot de draadjes.

 

Eveneens min of meer vastgekit. Verwijder de pasta met een daartoe geëigend apparaat.

 

Je ziet dat de aansluitingen tussen stekkercontact en draad in een soort epoxy zitten. Slim. Bij de goedkopere varianten heb ik dat nooit gezien - en dus is daar de kans op draadbreuk bij (de)montage groter.

Verwijder ook de ring om de as met het hierboven reeds genoemde geëigende apparaat.

 

Goedgedaanjoggie. Dat piemeltje komt in de kabelgroef in de as die dient om de draadjes vanaf de kern en de spoel naar buiten te leiden.

Dat piemeltje zorgt ervoor dat als je aan de as draait de stekkeraansluiting meedraait en dat als de as vaststaat je de  stekkeraansluiting zonder geweld niet kunt verdraaien en daarmee de draadjes doet doen gebroken geworden.

 

Trek de draadjes voorzichtig omhoog en verwijder het plastieke plaatje waar ze oplagen.

 

Er ligt nog een stalen plaatje onder met een hoefijzervormigachtig ringetje dat ervoorzorgt dat de draadjes vrij liggen onder het plastieke plaatje dat je net verwijderd hebt.

 

Dat ringetje mot er ook af.

 

Het plaatje mag er ook uit. Let op dat er een nokje opzit dat naar boven wijst. Het fixeert het ringetje dat er net afkwam.

 

Een sip zijaanzicht.

 

Kijk dat is me conussleutel voor weinig van de Toolstation.
Je kunt er een conus mee losdraaien en dat doe ik hier. Ook vastdraaien, trouwens.

Plies noot dat de as weer in de bankschroef is gefixeerd.

 

Nog een sip zijaanzicht maar wel iets meer progressie dan hierboven.

Je ziet dat je de conus eraf kunt draaien als de draadjes netjes in die asgroef liggen. Ze zijn pesies lang genoeg.

Goed gedaan Shimano!

 

En dit is een kloosup van de conus. Er zit een deuk in. Nou ja deukje. Is dat het einde van de wereld? Nee. Als het jouw fiets was had ik er denk ik niets aan gedaan. Maar het is de Trektor, dus dat is niet jouw fiets.

Dus ben ik naar de fietsenzaak die niet genoemd mag worden gereden (op me stadsfiets) en heb ik in de conilades gezocht naar iets dat er op lijkt maar die hadden ze niet want dit is 11mm.
De conus links en rechts zijn overigens identiek.

Dus toen hebben de baas die ook niet genoemd mag worden en ik zitten zoeken op de sjimanosite en ze bleken ze potjandorrie op voorraad te hebben wat normaal nooit zo is bij Shimano dus ik heb er meteen 4 besteld want dan ben ik er even vanaf.

Ik zei nog "en neem er zelf ook een" maar dat wilden ze niet.

 

O kijk dit is weer de andere kant. Die moet los anders kan het ding in je naaf er niet uit.

Plies noot dat de bankschroef niet te zien is maar de as er wel degelijk in zit.

 

Draaidraaidraai...

(op joetjoep doen ze het dan versneld afspelen)

Hier zie je de bankschroef wel, trouwens. Die stond op een tafel gemonteerd in de berging toen ik hier ging wonen  dus een dankjewel aan de vorige bewoners is hier op haar plaats.

 

Als de conus eraf ligt aan de andere kant dan kan het ding aan de moeilijke kant los. Shimano heeft er een speciale toel voor en die heb ik niet maar ik dacht dat het wel met een dop 32 moest kunnen want dat had ik opgemeten met me schuifmaat dus die heb ik toen gekocht en dat gaat niet want je moet er geloof ik 36 voor hebben. En die had ik ook niet maar ik heb wel een roestige waterpomptang en dat ging ook supergoed.

Maar wel pissig dat ik nu een dop 32 heb waar ik echt geen toepassing voor heb. Misschien een asmoer op de eend, dat zou kunnen maar ik denk het niet. Kut.

 

Het is een dop met een cup drin en dit zit eronder. Ziet er keurig uit: veel shimano MTBvet en NUL roest. Tof.

 

Ik heb een magneetpen speciaal voor dit soort gelegenheden gekocht en dat is echt superhandig. De ballen lijken bruin maar dat is meer het licht want er was niets mis mee en alles was lekker vet ook.

Het zijn er 12 van de gebruikelijke 3/16 aan beide kanten. Dat is lekker veel. In een gewone voornaaf zitten er meestal maar 10.

Ik bewaar ze in een doosje met afgewerkte kogels voor als ik ooit 1 nieuwe tekort kom. En die dag komt dat weet ik nu al.

 

Als de kogels druit benne kun je ook de rubberwaterafweerring eruit wrikken; in dit geval met een imbussleutel 4.

 

PLOP!

 

Je kunt Het Ding er nu uittrekken. Men moet daarvoor wel de magneetaantrekkingskrachten overwinnen. Mij lukt dat hier met links!

 

Tadaaah! De hele naaf is nu eigenhandig helemaal gesloopt.

 

Nou ja bijna. Aan de andere kant moeten de kogeltjes er nog uit, want die vervang ik ook want ik heb er een hele doos vol van.

 

De waterafdichtrubbert mag er ook aan deze kant uit.

 

En dan istie kaal en mag al het vet eruit. Geen roest te zien. Dit zijn echt toffe dynamonaafjes, denk ik.

Enige is dat deukje, en op de andere conus zat ook een deukje maar dat was nog kleiner. Ik vervang ze allebei maar dat kan pas eind volgende week want Shimano verstuurt alleen op woensdag (!) en dan is het pas donderdag bij de fietsenzaak die niet genoemd mag worden.

 

Ik was naar de fietsenzaak die niet genoemd mag worden vrijdag en ze waren er! Alle vier!

Eén dingetje: de rand om de conus lijkt in de nieuwe versie iets kleiner, maar na enig gefocus heb ik ontdekt dat dat komt doordat ze nu een uitstekend randje dat toch niks dee hebben weggelaten.

Als je het originele afdichtingsgebeuren wilt overzetten, dan kan dat door er met een doppie 23 op te slaan terwijl je de conus op een doppie 11 zet.
Ik denk niet dat het nodig is, maar het is altijd handig om die afdichtringetjes te bewaren want daar was niks mis mee dus ik heb ze eraf gesloopt.

 

Nou dan kan het allemaal weer achterstevoren in mekaar. We beginnen met de linkerkant: smurfenvet, kogels, smurfenvet en nog meer smurfenvet voor de afdichtring.

Je kan 'm er gewoon indouwen.

 

Na de conus volgen een afstandbusje en de sluitmoer.

Bedenk hoeveel de as ongeveer uitstak toen je 'm eraf haalde en zet 'm handvast op die afstand.

 

Terug naar de andere kant: kloddertje smurfenvet onderop de as, in de cup, op de kogels en ook een beetje op de schroefdraad van het deksel.

 

O kijk er kon nog vet bij, ergens.
Dekseltje drop met de roestige waterpomptang.

 

Nog een klodder voor de afsluitring die de kogels beschermd met een t.

 

Dat pastte allemaal makkelijk over de draadjes heen. De conus vraagt iets meer beleid: leg de draden in de groef en draai de conus er voorzichtig op.

 

Tadaa!

 

Het ijzeren plaatje nummer 2 kan er op, weer.

 

Zoals eerder vermeld: het nokje op plaatje 2 wijst omhoog; het ringetje ligt daar in om de as heen...

 

...en aan de andere kant is de ruimte waar de draadjes doorheen kunnen.

 

Dan kan de onderkant van het stekkerhuis er op...

 

...en dan zou dit een aardig moment kunnen zijn om de stekkercontacten eerst in de contactspray te zetten en vervolgens in de witte vaseline.

 

Dan kan het gepiemelde ringetje er weer op en omdat ik toevallig nog een hele dinges acrylaatkit heb een klodder acrylaatkit om te voorkomen dat er water inloopt bij de stekker. Die staat in de praktijk doorgaans omhoog en is dus inloopwatergevoelig. Er zat al een kloddertje onder de contacten.

 

Kijk! Pasta rond de as - net als toen we dat ijzeren plaatje nummer 1 eraf haalden. Dit voelt GOED.

 

IJzeren plaatje nummer 1 zit vastgekit nu, min of meer.

 

Verwijder overtollige kit en dan kan de sluitmoer drop. Denk erom dat de stekkercontacten niet meedraaien!

Het moet aan deze kant echt goed vastzitten, want als er hier wat los gaat zitten dan is de kans dat er een draadje breekt levensgroot.
Tegelijk is het door de stapeling van dingetjes op mekaar ook soort van delicaat, dus handel with care.

 

De naaf kan nu worden afgesteld aan de andere kant.

Zet de as aan de moeilijke kant in de bankschroef en leg een vinger op de naafhuls en de conus.
De truc is dat je de conus zo strak zet dat je de as net niet meer heen en weer voelt bewegen als je aan het wiel schudt.

 

Hang de boel in je fiets en controleer of er toevallig toch nog speling op de naaf zit en sluit de stekker aan.
Doet je wiel heel hard BRRRRRRRRRRR als je er een zwiep aan geeft, controleer dan eerst of je wiel er goed inzit en je snelspanner strak staat. Hoor je daarna nog steeds BRRRRRRRRRR zonder dat je lamp aanstaat, dan zit er kortsluiting ergens - waarschijnlijk bij de stekker.
Doet je wiel heel hard BRRRRRRRRRRR als je er met licht aan een zwiep aan geeft, dan staan je lagers te strak.
Doet je lamp echter zonder gebrom zijn werk, dan is het driewerf hoera en een koude versnapering voor de elektrisjen en indien niet: gewoon een nieuwe dynamo kopen en een nieuw wiel laten spaken bij een gerenommeerde fietsenzaak!

Zo simpel kan het zijn, allemaal.